Śledź nas na:



Konflikty w organizacjach. Źródła powstawania konfliktów i metody ich rozwiązywania

7. Skutki konfliktów

To, czy konflikt jest pozytywny czy negatywny w skutkach, czy jest nieunikniony czy pożądany, zależy od kryteriów odniesienia, społecznych skutków, jakie powoduje. Nie wszystkie konflikty muszą powodować ujemne skutki społeczne. Zaciekłe dyskusje, a nawet kłótnie są potrzebne np. gdy chodzi o wybór najtrafniejszej metody działania. Takie konflikty prowadzą do twórczych rozwiązań, poprawiają klimat zaufania w grupie.

Pozytywne konsekwencje:

Wzrost energii.
Wzrost motywacji.
Wzrost zaufania.
Innowacyjność.
Przyrost wiedzy o możliwościach rozwiązań, oraz na temat swój i partnera.
Poczucie sprawiedliwości.
Krystalizacja celu.

Negatywne konsekwencje:

Stres, negatywne emocje.
Poczucie zagrożenia (dezaprobata społeczna).
Koncentracja na konflikcie.
Agresja.
Pogorszenie relacji i komunikacji.
Wycofanie z relacji.

Zaobserwowano wiele zachowań, które są następstwem konfliktów. Pierwszy zdefiniował je Z. Freud, twórca psychoanalizy. Wyróżnił on mechanizmy obronne, które bronią człowieka przed nadmiernym lękiem, gdy zbyt często ulega konfliktom. Oszukiwanie samego siebie występuje we wszystkich mechanizmach obronnych w formie odrzucania i ukrywania.

Odrzucanie czynów wywołujących lęk, wspomnień może prowadzić nawet do amnezji.

Ukrywanie, nieadekwatne ocenianie posiadanych możliwości, co jest charakterystyczne dla takiego mechanizmu obronnego jakim jest projekcja. Fałszowanie motywów postępowania - jest charakterystyczne dla racjonalizacji.

Racjonalizacja - w kategoriach psychoanalizy jest to sposób rozumowania lub postępowania, który pozwala nam zaakceptować nasze zachowania.
Projekcja - pozwala wyolbrzymić negatywne cechy innych, które my również posiadamy, ale wstydzimy się ich. Wydaje się, że kiedy wyolbrzymimy je u kogoś, to u nas się zmniejszą.

Te i inne mechanizmy obronne zwiększają-zdaniem Hilgarda zadowolenie z życia i ułatwiają przystosowanie. Muszą być jednak stosowane bardzo umiarkowanie.29

Skutkiem nierozwiązanych konfliktów może być frustracja. Rodzi ona bardzo groźne skutki społeczne. Wiele trudności politycznych, społecznych i ekonomicznych ma swe źródło w zachwianiu równowagi psychicznej jednostki. Często właśnie stąd wynika atmosfera konfliktów w niektórych organizacjach i instytucjach. Frustracja może odnosić się do sytuacji, która jest frustrująca, do skutków tej sytuacji (gdy ktoś jest sfrustrowany), albo do reakcji osoby na swój własny stan sfrustrowania (na swą ciągłą złość, wycofanie itp.).
„Przez frustrację rozumie się pewne warunki, w których rozpoczęty bieg działań nie może być kontynuowany lub doprowadzony do końca. Człowiek jest sfrustrowany również wtedy, gdy ani nie może osiągnąć celu, ani nie może przestać do niego dążyć".30 Kiedy krzywda jeszcze się nie wydarzyła, ale jest już przewidziana. Wówczas pewną odmianą frustracji jest zagrożenie lub groźba. Jeśli zdarzy się tak, że napięcie nie zostanie obniżone w odpowiednim czasie to mogą wystąpić ostrzejsze reakcje na frustrację, takie, które mają destruktywny charakter, np. agresja, apatia, ucieczka, regresja, fiksacja.

Agresja jest wrogością skierowaną na drugą osobę, grupę, organizację, na świat przyrody i przedmiotów martwych. Może być również skierowana przeciwko sobie samemu. Agresja może być:
bezpośrednia, jest wtedy atakiem na wyimaginowaną lub rzeczywistą przeszkodę, która przeszkodziła w realizacji celu lub uniemożliwiła zaspokojenie jakiejś pilnej potrzeby,
przeniesiona, jeśli osoba silniejsza fizycznie lub wyżej stojąca w hierarchii służbowej jest przeszkodą na naszej drodze, to rzadko kiedy jest ona obiektem naszej agresji. Wtedy obserwujemy zjawisko przesunięcia agresji na słabsze osoby.

Apatia to obojętność, bierność, ogólne zniechęcenie do życia, minimalizacja wszelkich dążeń, niedbalstwo.
Inną jeszcze reakcją na frustrację jest ucieczka. Chęć ucieczki od rzeczywistości, która nam przeszkadza w realizacji ważnych w tym momencie potrzeb, upragnionych celów. Ucieczka może być w sensie fizycznym, ale i psychologicznym (wyobcowanie się z otaczającego świata).
Regresja jest kolejną reakcją na frustrację. Jest to pewnego rodzaju cofnięcie się, powrót do zachowań, które kiedyś były nagradzane. Przypuszcza się, że kobiety częściej reagują na frustracje regresją niż agresją.
Do zachowań frustracyjnych zalicza się również fiksację lub stereotypię. Fiksacja objawia się tym, że uporczywie powtarza się pewne zachowanie, mimo ze jest ono nieskuteczne. Często występuje, gdy system kar i nagród, jaki jest stosowany jest trudny do zrozumienia.

Te i inne zachowania, które są skutkami konfliktów prowadzą do tego, że człowiek, który jest pogrążony w rozpaczy, wściekły, czy z czegoś niezadowolony, nie potrafi należycie wykonywać swoich codziennych zadań zawodowych. Jeśli nawet pod presją innych próbuje je wykonać, to i tak pracuje wolniej, popełnia dużo błędów i ogólnie jest mniej sprawny.

„Koszty ponoszone przez jednostki, grupy, organizacje i społeczeństwo z tytułu niepotrzebnych konfliktów ludzkich są trudne do przeliczenia na złotówki. Nikt w zasadzie nie próbuje nawet tego robić, nie opracowuje odpowiednich narzędzi, nie projektuje metod, za pomocą których tego typu koszty mogłyby być systematycznie liczone."31